ادوات العرب (کتاب)أدوات الإعراب کتابی در حوزه ادبیات عرب (نحو)است که توسط ظاهر شوکت البیانی نوشته شده است و مجد الموسسه الجامعيه للدراسات و النشر و التوزيع آن را انتشار داده است ، این اثر در لبنان و بیروت منتشر شده است. ۱ - معرفى اجمالى« أدوات الإعراب»، اثر ظاهر شوكت البياتى، معجمى است از ادوات و كلماتى كه در اعراب كلمات ديگر، تأثير مى گذارند. كتاب، به زبان عربى و در سال ۱۴۲۵ ق، نوشته شده است. نويسنده، ضرورت تدوين كتابى پيرامون موضوع مورد بحث را ازآن رو مى داند كه مطالعه كنندگان قواعد لغت عربی ، به شناخت و آشنايى با ادوات اعراب ، براى فهم بهتر موضوعات نحو ، نياز مبرمى دارند و محتاج معرفت و شناخت طبيعت اين ادوات هستند. [۱]
ادوات العرب ،بياتى، ظاهر شوكت ،مقدمه،ص۷.
۲ - ساختارکتابكتاب، با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب به صورت فرهنگ لغت و به ترتيب حروف الفباء، تنظيم شده است. نويسنده، براى فهم بهتر مطالب و آشنايى خواننده با كلام عرب، سعى نموده است تا از منابع اصيل زبان عربى، به عنوان شاهد مثال، استفاده نمايد، بدين منظور وى از آیات قرآن ، روايات و اشعار شعراى معروف عرب، استفاده فراوانى برده است. در پايان ذكر هريك از ادوات، تمرين‌هاى مناسب آن قسمت، براى يادگيرى بهتر مطالب، گنجانده شده است. ۳ - گزارش محتوادر مقدمه، ضمن اشاره به كتاب« مغنی اللبیب » ابن هشام ، انگيزه نويسنده از تدوين اثر حاضر، بيان شده است. [۲]
ادوات العرب ،بياتى، ظاهر شوكت ،مقدمه،ص۷.
نويسنده در ابتدا، به تعريف مختصر ادات پرداخته و پس از ذكر چندين شاهد مثال و نمونه و تجزيه آن‌ها و اشاره به ادات مورد نظر، كاربردهاى مختلف آن ادات را توضيح داده است؛ به عنوان مثال، وى همزه را به دو قسمت« ه مزه استفهام » و« همزه نداء » تقسيم كرده است. همزه اول، حرفى است مفيد استفهام كه محلى از اعراب ندارد. از اين همزه، نمونه هاى فراوانى در قرآن مجید وجود دارد كه نويسنده به برخى از آن‌ها اشاره كرده است، از جمله:«أ لم يجدك يتيما فآوى»«أ لم نجعل الأرض مهاداً» «فقالوا أ تجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء» [۶]
ادوات العرب ،بياتى، ظاهر شوكت ،متن کتاب،ص۹
همزه دوم، حرفى است به معنى« ياء» كه مفيد نداء بوده و آن نيز محلى از اعراب ندارد. نويسنده براى توضيح اين همزه، از شعر زير استفاده و آن را تجزيه نموده است: «أ فاطم مهلا بعض هذا التدلل و إن كنت قد أزمعت صرمي فأجملي» [۷]
ادوات العرب ،بياتى، ظاهر شوكت ،متن کتاب،ص۱۰.
۴ - وضعيت كتابفهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.كتاب، فاقد پاورقى مى‌باشد. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع ادبیات عرب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |